Wybuch epidemii koronawirusa był jednym z najtrudniejszych testów jakim w ostatnich latach poddana została Komunistyczna Partia Chin. Sposób zarządzenia kryzysem przez administrację kierowaną przez pierwszego sekretarza KPCh Xi Jinpinga, został poddany krytyce. Popłynęła ona nie tylko ze strony społeczności międzynarodowej, ale również osób wywodzących się z kręgu chińskich elit partyjnych, biznesowych i akademickich. W kręgach ekspertów zajmujących się chińską polityką pojawiały się opinie, że pozycja Xi Jinpinga jest zagrożona. Po kilku miesiącach wydaje się, że sytuacja gospodarcza, choć wciąż nie najlepsza, ulega stopniowej poprawie, najgłośniejsi krytycy zostali oficjalnie aresztowani lub zniknęli, zdecydowana większość najwyższych działaczy partyjnych na szczeblu centralnym i lokalnym głośno wyraża poparcie dla Xi, który może też liczyć na lojalność armii.
O tym jak obecnie wygląda sytuacją wewnętrzna w KPCh, jaka jest pozycja Xi Jinpinga i poparcie dla jego osoby, jakie grupy mogą stanowić alternatywę dla zwolenników Xi, jak bardzo jest wobec niego lojalna armia i dlaczego kierownictwo KPCh zdecydowało się na zdecydowane ograniczenie autonomii Hongkongu i konfrontację z Zachodem, z Adrianem Broną z Instytutu Bliskiego i Dalekiego Wschodu Uniwersytetu Jagiellońskiego rozmawiał Łukasz Sarek z Asia Explained.
Zapraszamy lektury wybranych tez postawionych przez naszego gościa oraz do odsłuchania całej audycji.
„Po marcu 2018 r. parlament chiński zmienił konstytucję i zniósł kadencyjność urzędu prezydenta, czyli przewodniczącego państwa, którą to funkcję sprawuje Xi Jinping. Od tego czasu widoczna jest coraz większa liczbę ludzi z systemu, nie dysydentów, tylko członków elit intelektualnych, politycznych, biznesowych w Chinach, którzy zaczynają głośno wyrażać swoje niezadowolenie. Jednym z przykładów jest Xu Zhangrun, konstytucjonalista z Uniwersytetu Tsinghua, uczelni, którą ukończył Xi Jinping.”
„Xu Zhangrun w eseju „Chińskie czerwone imperium. Być albo nie być” krytykował coraz bardziej agresywną chińską politykę zagraniczną. W eseju „Wirusowy alarm. Gdy wściekłość przezwycięża strach.” krytykuje reakcję władz w czasie pierwszych tygodni i miesięcy od wybuchu pandemii”
„Innym przykładem głosów krytyki jest Ren Zhiqiang. Potentat w branży nieruchomości, syn byłego wiceministra handlu, związany z elitą partyjną. Był delegatem w Ludowej Politycznej Konferencji Konsultatywnej w Pekinie. Był znany ze swojego niewyparzonego języka i przez niektórych nazywany był Donaldem Trumpem Chin. Prowadził konto w mediach społecznościowych i był nietykalny do czasu rządów Xi Jinpinga. W pierwszym okresie rządów Xi Jinpinga 2012-2017 wciąż wszystko uchodziło Renowi na sucho. Jednak po krytyce reakcji partii na COVID zniknął, a w maju okazało się, że został aresztowany.”
„Liga młodzieżowa to jedyna zorganizowana frakcja oprócz ludzi Xi Jinpinga, która coś jeszcze znaczy w partii i która mogłaby stanowić alternatywę dla Xi Jinpinga”.
„W obecnej kadencji Xi Jinpinga w Biurze Politycznym, które jest „ośrodkiem nerwowym” partii, dominują jego ludzie, którzy zawdzięczają mu awans. Do nich można zaliczyć szefa parlamentu chińskiego Li Zhanshu, szefa partii w Chongqingu, mieście na prawach prowincji, Chen Min’era, sekretarza partii w Szanghaju Li Qianga, sekretarza partii w Pekinie Cai Qi, wicepremiera Liu He, który jest odpowiedzialny za negocjacje handlowe ze Stanami Zjednoczonymi, Chen Xi – szefa wydziału organizacyjnego partii, która jest instytucją kluczową jeśli chodzi o obsadzanie stanowisk partyjnych i Huang Kunminga, szefa wydziału propagandy.”
„Premier Li Keqiang od czasu do czasu pokazuje, że ma inne niż Xi Jinping podejście do gospodarki. Przykładem z ostatnich tygodni jest jego publiczna wypowiedź na temat „gospodarki straganowej” i przyzwolenie na to, żeby ludzie w okresie kryzysu po pandemii mogli otwierać stragany na ulicach i handlować. Miało stworzyć miliony miejsc pracy. Jednak już następnego dnia spadła na Li Keqianga krytyka ze strony ogólnokrajowych mediów publicznych podlegających wydziałowi propagandy, zarządzanego przez Huang Kunminga, człowieka Xi Jinpinga, oraz ze strony lokalnych mediów pekińskich kontrolowanych przez Cai Qi, innego zaufanego człowieka Xi Jinpinga, za popieranie tzw. „niecywilizowanych zachowań”. Widać więc te różnice, większe i mniejsze, ale nie widzę możliwości, żeby Li Keqiang mógł promować lub wprowadzać alternatywny model gospodarczy do tego, który głosi Xi Jinping.”
„Xi Jinping na poziomie szefów partii w prowincjach stosował tą samą taktykę, którą stosował w innych aspektach rządzenia, czyli dokręcamy śrubę w ramach kampanii antykorupcyjnej, usuwając osoby, które są zarazem skorumpowane a jednocześnie jemu nieprzychylne”.
„Czystka we władzach partyjnych w Hubei była wyłącznie związana z koronawirusem, nie dlatego, że Xi Jinping miał wcześniej plan by przejąć tą prowincję i wstawić tam swoich ludzi. Koronawirus i to jak władze lokalne zareagowały na pandemię, a zareagowały tragicznie, spowodowało to, że łatwo było tych ludzi usunąć i wstawić swoich.”
„Lokalni działacze, nawet jeśli nie są bezpośrednio związani z Xi Jinpingiem, to starają się go „dowartościować” promując jego inicjatywy polityczne, jak Inicjatywa Pasa i Szlaku. Bardzo wielu szefów partii w prowincjach nagle stało się wielkimi zwolennikami tej koncepcji i budowania Pasa i Szlaku, nawet jeśli to bardzo dużo kosztuje.”
„Rola armii w chińskiej polityce jest wciąż bardzo duża. Tylko teraz jest to armia lojalna wobec Xi Jinpinga, choć nie od początku było to takie oczywiste.”
„Xi Jinping przez wiele lat kultywował związki z armią, na poziomie lokalnym, tam gdzie akurat rządził. A zaczęło się to jeszcze zanim zaczął pełnić różne funkcje w prowincjach. Jego ojciec, który był jedną z kluczowych osób w partii, załatwił mu pracę osobistego sekretarza ministra obrony narodowej w latach 1979-1982”.
„Kiedy Xi Jinping doszedł do władzy w armii byli jeszcze ludzie Jiang Zemina i Hu Jintao. W związku z tym Xi zrobił w armii to co robił wszędzie, czyli kampanię antykorupcyjną. Kilkudziesięciu generałów w okresie pierwszej kadencji Xi Jinpinga zostało pozbawionych stanowisk. Usuniętych zostało dwóch największych „tygrysów” Xu Caihou i Guo Boxiong, byli członkowie Biura Politycznego, wiceszefowie Centralnej Komisji Wojskowej, czyli osoby bardzo wpływowe. Byli oni wstawieni na stanowiska jeszcze przez Jiang Zemina i pilnowali tego, żeby Hu Jintao nie zdobyła zbyt dużego poparcia w armii”.
„O ile po większości usuniętych wojskowych ślad pozostał i można znaleźć informacje o nich na stronach instytucji, którymi zarządzali to dwóch generałów, Fang Fenghui i Zhang Yang, zostało wymazanych. Usunięto informacje o nich ze stron instytucji, z którymi byli związani i nawet z chińskiego odpowiednika Wikipedii, choć byli członkami Komitetu Centralnego KPCh, co wskazuje, że w armii były osoby mniej i bardziej negatywnie nastawione do Xi Jinpinga, co wpłynęło na to jak zostały potraktowane ”
„Xi Jinping zapewnił sobie lojalność armii, ale armia nie jest częścią jego frakcji. Jest partnerem do rozmów”
„Wprowadzenie w Hongkongu National Security Law i ingerencja w wewnętrzne sprawy Hongkongu ma pokazać, że jeśli chodzi o politykę zagraniczną to Xi Jinping nie będzie się „bawił”, tylko będzie prowadził twardą politykę, której nie będzie zmieniał.”
„Xi jest znanym zwolennikiem siłowych rozwiązań. Po części wynika to z obaw o rozpad Chin, które od czasu do czasu widać w partii. Pojawiły się one 30 lat temu i związane były z traumą po upadku ZSRR i poczuciem, że było to spowodowane poluzowaniem kontroli ideologicznej i partyjnej. Powoduje to, że jeśli jest jakiś nowy kurs w polityce wewnętrznej, czy to w Hongkongu, ale też w Xinjiangu i Tybecie to jest to kurs na zaostrzanie, na zwiększanie kontroli, na rozbudowanie państwa policyjnego, kontrolowanie sądownictwa.”
„Wiele osób uważa, że wprowadzenie National Security Law w Hongkongu jest w praktyce likwidacją formuły jedno państwo dwa systemy.”
„W KPCh jest obecnie przekonanie, bardzo przypominające to, jakie panowało w Pekinie po 2008 roku, kiedy na Zachodzie szalał kryzys finansowy a Chiny przeszły go mniej więcej suchą stopą. Na świecie jest poważny kryzys gospodarczy, z którego Chiny wyszły obronną ręką i w związku z tym możemy sobie pozwolić na więcej. Możemy teraz zrobić to co chcieliśmy zrobić, ale nie uważaliśmy się za dostatecznie silnych.”
„To jak w końcu została stłumione epidemia w Chinach i to jakie są prognozy gospodarcze sprawia, że Pekin patrzy na siebie jak na zwycięzcę, jak na państwo, które poprawiło swoją pozycję w relacjach międzynarodowych i w hierarchii państw.”
„Przełom w stosunku społeczności międzynarodowej w stosunku do Chin nastąpił w ostatnich czterech latach. Powodem była sytuacja w Xinjiangu, zmiany w konstytucji, kiedy zniesiono limit kadencji przewodniczącego ChRL. Wszystkim się wydaje, że Xi Jinping będzie dożywotnio rządził. Z ostatnich wydarzeń to sytuacja w Hongkongu oraz kwestia epidemii, reakcji na nią i tego jak Chiny ją wykorzystują. Wszystkie te kwestie powodują, że Chiny tracą to co próbowały budować bardzo długo, czyli soft power na arenie międzynarodowej.”
Errata:
10:39 Powinno być „podopiecznego Xi Jinpinga” a nie „podopiecznego Hu Jintao”
1:04:57 powinno być „Johnson” a nie „Cameron”