Łukasz Sarek
10 luty 2023
Najważniejsze wnioski:
Polski eksport do Indonezji okresie styczeń-listopad 2022 wzrósł rdr o 18,8 proc. do wartości 134,3 mld usd. Była to jednak wartość niższa od osiągniętej w odpowiednim okresie 2020 r. i dużo niższa od eksportu w 2019 r.
Polski eksport na rynek indonezyjski był w 2022 r. dużo niższy niż eksport na inne rynki Azji Wschodniej i Południowo-Wschodniej takie jak Wietnam, Tajlandia, czy Malezja. Przy korzystnym otoczeniu makroekonomicznym w ubiegłym roku może to wskazywać na niewystarczające wykorzystanie przestrzeni do wzrostu eksportu.
Polski eksport na rynek indonezyjski był skoncentrowany w kilku głównych grupach produktowych. Na 58 proc. jego wartości złożyły się towary należące do trzech działów obejmujących maszyny i urządzenia mechaniczne, maszyny i urządzenia elektryczne oraz produkty mleczarskie.
Na poziomie pozycji eksport był również bardzo wyraźnie skoncentrowany w ograniczonej liczbie grup towarowych. Kluczowy udział miały dwie grupy produktów: serwatka oraz maszyny do produkcji i obróbki papieru i tektury. Łącznie pokryły one 1/5 polskiego eksportu do Indonezji. Kolejne 5 pozycji pokryło blisko 30 proc. wartości polskiego eksportu do Indonezji.
Eksport do Indonezji charakteryzował się wysoką zmiennością w porównaniu do 2021 r. Pomimo ogólnego wzrostu eksportu w wielu pozycjach odnotowano bardzo znaczące spadki, które były zrekompensowane dynamicznym wzrostem eksportu w innych grupach towarów. Stosunek wartości absolutnych dodatniego wzrostu eksportu do wzrostu ujemnego wyniósł 1,58.
Otoczenie makroekonomiczne dla polskiego eksportu do Indonezji w 2023 r. będzie korzystne. Stwarza to dogodne warunki nie tylko dla zwiększenia wartości eksportu ale również dla ustabilizowania jego struktury i poszerzenia liczby grup produktowych z rosnącą obecnością na indonezyjskim rynku.Pozytywnymi czynnikami będą dość wysokie tempo wzrostu gospodarczego, rosnący import, spadek inflacji oraz wzmacniająca się ostatnio rupia. Wysoki stopień wyszczepienia populacji zmniejszy negatywny wpływ ewentualnych kolejnych fali pandemii.
Wpływ korzystnych czynników makroekonomicznych będzie mitygowane przez wysokie stopy procentowe oraz inne elementy restrykcyjnej polityki monetarnej i fiskalnej. Zagraniczni eksporterzy muszą też wciąż borykać się z pozacelnymi barierami dostępu do rynku, których stopień uciążliwości jest różny zależnie od branż i grup produktowych.
Wzrost polskiego eksportu do Indonezji
Polski eksport do Indonezji według danych GUS w okresie styczeń-listopad 2022 wyniósł 134,3 mld usd i w porównaniu do tego samego okresu w 2021 r. był wyższy o 18,8 proc. Wartość ta była jednak niższa od 146 mln usd zrealizowanych w pandemicznym roku 2020 i o wiele niższa od 197 mln usd w 2019 r. Tempo wzrostu polskiego eksportu do Indonezji na przestrzeni dwóch ostatnich lat było również niższe od ogólnej dynamiki wzrostu indonezyjskiego importu. W 2022 r. ogólna wartość importu do Indonezji towarów innych niż ropa i gaz wyniosła 197,1 mld usd i była wyższa o blisko 15,5 proc. niż wartość w 2021 r. i o ok, 54,5 proc. wyższa niż w 2020 r.
W 2022 r. indonezyjska gospodarka rosła w tempie 4,8 proc. Filarami wzrostu były inwestycje, konsumpcja oraz eksport. Dynamiczny wzrost gospodarczy w tych trzech obszarach był mitygowany spadkiem wydatków publicznych. Mniej aktywna polityka fiskalna była związana ze znacznym ograniczeniem programów wsparcia finansowego związanych ze zwalczaniem skutków pandemii. Wzrost polskiego eksportu miał natomiast miejsce pomimo niekorzystnego przez większość roku trendu w kursie rupii do dolara i dynamicznie rosnącej inflacji. Wartość rupii do dolara w 2022 r. spadła o blisko 10 proc. Inflacja konsumencka wzrosła dynamicznie od 2,2 proc. w styczniu do 5,95 proc. we wrześniu. Dopiero w ostatnim kwartale zaczęła słabnąć i w grudniu wyniosła 5,51 proc. Polski eksport na rynek indonezyjski był również dużo niższy od eksportu na inne rynki Azji Wschodniej i Południowo-Wschodniej takie jak Wietnam, Tajlandia, czy Malezja.
Indonezja jest największą gospodarką ASEAN, która pod względem nominalnej wartości PKB niewiele ustępowała w 2021 r. Hiszpanii i Meksykowi, Indonezja znajduje się w pierwszej dwudziestce największych gospodarek na świecie. Zajmowała również 31 miejscu na świecie pod względem wartości importu. W bloku ASEAN Indonezja jako importer lokowała się w 2021 r. na piątym miejscu między Malezją i Filipinami. Stosunek eksportu do PKB Indonezji jest dużo niższy niż innych czołowych gospodarek ASEAN i wynosił w 2022 r. 22,6 proc., a w 2023 ma spaść do 21,7 proc. Indonezyjska gospodarka jest mniej otwarta niż gospodarki Singapuru i Malezji, czy nawet Wietnamu i Tajlandii i nie jest ona łatwym rynkiem dla zagranicznych eksporterów. Nawet jednak biorąc pod uwagę te czynniki realizacja w 2022 r. wartości eksportu niższej niż w 2020 r. nie wspominając o 2019, przy poprawiającym się otoczeniu makroekonomicznym może wskazywać na to, że polski eksport do Indonezji nie wykorzystał przestrzeni do wzrostu.
Główne grupy towarów w polskim eksporcie do Indonezji
Eksport z Polski do Indonezji w 2022 r. był skoncentrowany na kilku głównych grupach produktowych. W okresie jedenastu miesięcy ubiegłego roku na 58 proc. polskiego eksportu na rynek indonezyjski składały się towary należące do trzech działów: maszyny i urządzenia mechaniczne (43,5 mln usd i 32,4 proc. udziału), maszyny i urządzenia elektryczne (19,5 mln usd i 14,5 proc.) oraz produkty mleczarskie (blisko 14,2 mln usd i 10,6 proc.). Kolejne trzy działy objęły łącznie 19 proc. eksportu
Wyraźnie widoczna jest silna koncentracja eksportu w obrębie kilku głównych działów, podczas gdy zdecydowana większość ma niewielką wartość i jednocześnie znikomy udział w łącznym eksporcie.
Zharmonizowany system oznaczania i kodowania towarów (HS) obejmuje 97 działów. W 2022 r. w 37 odnotowano wartość eksportu między 0 a 10 tys. usd. W 18 działach wartość eksportu mieściła się między 10 tys. a 100 tys. USD. Łącznie te działy stanowiły 0,63 proc. eksportu. Kolejne 26 działów z wartością eksportu między 100 tys. a 1 mln usd obejmowało łącznie 7,13 proc. W zaledwie 16 działach wartość eksportu wyniosła więcej niż 1 mln usd, a łącznie te działy stanowiły ponad 92 proc. eksportu.
Koncentracja eksportu na poziomie działów jest bardzo wysoka. Ze względu na różną „pojemność” działów pod względem grup produktowych analiza na tym poziomie może nie w pełni odzwierciedlać niewielki zróżnicowanie eksportu. Dział maszyny i urządzenia mechaniczne obejmuje szeroką i mocno zróżnicowaną grupę towarów, o wiele szerszą niż np. dział obejmujący wyłącznie nawozy. Koncentrację eksportu należy więc oceniać również na poziomie pozycji.
Struktura polskiego eksportu do Indonezji na poziomie pozycji
System HS obejmuje ponad 1200 pozycji. W okresie styczeń – listopad 2022 eksport o wartości powyżej 1000 usd odnotowano jedynie w 306 pozycjach. Eksport o wartości między 1 tys. usd a 10 tys. usd odnotowano w 97 pozycjach. Granicę górną tego przedziału wyznaczają wartości dla niewielkiego eksportu, który może obejmować partie próbne, niewielkie partie towaru o bardzo niskiej wartości lub pojedyncze przypadki niewielkiego eksportu okazjonalnego. Eksport o wartości między 10 tys. usd a 100 tys. usd, obejmujący głównie pojedyncze zamówienia lub większe ilościowo dostawy ale towaru o niewielkiej wartości odnotowano w 102 pozycjach. W 80 pozycjach eksport mieścił się w przedziale między 100 tys. a 1 mln usd. Eksport o wartości powyżej 1 mln odnotowano w zaledwie 27 pozycjach. Na wykresie poniżej zaprezentowano jak kształtuje się udział tych grup w ogólnej wartości eksportu.
W 2023 r. 27 pozycji osiągnęło wartości pow. 1 mln USD Ta grupa stanowi nieco ponad 2 proc. ogólnej liczby pozycji w systemie HS i jednocześnie 8,8 proc. pozycji, w których odnotowano eksport do Indonezji o wartości powyżej 1000. Tak wąska grupa pozycji obejmuje 76,7 proc. całego polskiego eksportu do Indonezji. Dla lepszego zobrazowania stopnia koncentracji polskiego eksportu do Indonezji poniżej zaprezentowano wykres z rozkładem udziału poszczególnych pozycji w wartości eksportu. Na wykresie uwzględniono pozycje z eksportem powyżej 100 tys. usd.
Pod względem udziału w eksporcie zdecydowanie najważniejsze pozycje są tylko dwie: serwatka z udziałem 10,5 proc. oraz maszyny do produkcji i obróbki papieru i tektury 9,4 proc. Oznacza to że 1/5 polskiego eksportu do Indonezji była w ubiegłym roku skoncentrowana w zaledwie dwóch pozycjach. Wyróżniają się również produkty z kazeiny w tym kleje (6,5 proc.), maszyny i urządzenia do specjalnych zastosowań (6,3 proc.), ekstrakt słodowy i część przetworów z mąki, kaszy itp. (6,2 proc.), elektrody i szczotki węglowe oraz inne produkty z grafitu (5,5 proc.) oraz produkty z kauczuku (4,5 proc.). Łącznie te 5 grup produktów składało się na blisko 30 proc. wartości polskiego eksportu do Indonezji. Pozostałe grupy produktowe mają niewielki i wyraźnie malejący udział.
Dynamika wzrostu polskiego eksportu do Indonezji na poziomie pozycji
Polski eksport do Indonezji na poziomie pozycji miał zróżnicowaną dynamikę wzrostu. Pomimo ogólnego wzrostu eksportu w wielu pozycjach odnotowano bardzo znaczące spadki, które były zrekompensowane dynamicznym wzrostem eksportu w innych grupach towarów. Liczba pozycji o wartości eksportu powyżej 100 tys. usd w okresie styczeń-listopad 2021 r. lub 2022 r. wynosiła 126. W tej grupie odnotowano wzrost eksportu w 71 pozycjach, czyli w 53,3 proc. liczby pozycji w tej grupie. Spadek odnotowano w 55 pozycjach, czyli w 46,7 proc. liczby pozycji z eksportem pow. 100 tys. usd. Na wykresie poniżej zaprezentowano rozkład zmian wartości we wzroście eksportu w grupie pozycji o wartości eksportu wyższej niż 100 tys. usd osiągniętej w badanym okresie 2021 r. lub 2022 r.
Łączna zmiana wartości eksportu na poziomie pozycji, rozumiana jako suma wartości absolutnych dodatniego i negatywnego wzrostu eksportu wyniosła 92,6 mln usd. Łączny wzrost wartości eksportu w pozycjach, w których był on dodani wyniósł ok. 56,8 mln usd. Negatywny wzrost eksportu w pozycjach, w których odnotowano spadek wartości eksportu wyniósł 35,8 mln usd. Stosunek wartości absolutnych wzrostu dodatniego do wzrostu negatywnego wyniósł 1,58. Dane te w powiązaniu z prezentowanymi wyżej liczbami pozycji w których odnotowano wzrost pozytywny i negatywny wskazują na wysoką zmienność w strukturze polskiego eksportu do Indonezji.
Najważniejsze pozycje w których osiągnięto wzrost eksportu uszeregowane względem wartości wzrostu:
1. Maszyny i urządzenia mechaniczne do funkcji specjalnych (+7,2 mln usd, wzrost o 585 proc.)
2. Elektrody i szczotki węglowe oraz inne produkty z grafitu (+6,3 mln usd, wzrost o 596 proc.)
3. Maszyny do produkcji i obróbki papieru i tektury (+4,9 mln usd, wzrost o 63 proc.)
4. Produkty z kazeiny w tym kleje (+4,8 mln usd, wzrost o 123 proc.)
5. Urządzenia do podnoszenia, przenoszenia i załadunku (+3,6 mln usd, w 2021 r. zaledwie kilkanaście tys. usd)
6. Elektroniczne układy scalone (+3,4 mln usd, w 2021 r. tylko 2119 tys. usd)
Najważniejsze pozycje w których odnotowano spadki eksportu uszeregowane względem wartości spadku:
1. Złom żeliwa i stali (-6,7 mln usd, spadek o 77,5 proc.)
2. Konstrukcje z żeliwa i stali, płyty, pręty profile itp. (-4,4 mln usd, spadek o 86 proc.)
3. Mleko i śmietana nie zagęszczone (-4,2 mln usd, spadek o 100 proc.)
Znaczne spadki eksportu pod względem wartości odnotowano również w takich produktach jak serwatka, urządzenia przemysłowe do termicznej obróbki materiałów i podgrzewania wody, tytoń, nawozy mineralne, mączki rybne, odczynniki diagnostyczne.
Perspektywy dla polskiego eksportu do Indonezji
Otoczenie makroekonomiczne dla polskiego eksportu do Indonezji w 2023 r. będzie korzystne. Stwarza to dogodne warunki nie tylko do zwiększenia wartości eksportu ale również do ustabilizowania jego struktury i poszerzeniu liczby grup produktowych z rosnącą obecnością na indonezyjskim rynku. Wzrost gospodarczy Indonezji według Azjatyckiego Banku Rozwoju (ADB) ma osiągnąć 4,8 proc. Analitycy indonezyjskiego banku centralnego uważają, że może sięgnąć nawet 5,5 proc. W ASEAN Indonezja będzie jedną z najszybciej rosnących gospodarek po Tajlandii i Filipinach. Import ma rosnąć w tempie 11 proc. Średnia inflacja w 2023 r. będzie stosunkowo wysoka 4,5 – 5 proc. ale z tendencją spadkową. Pod koniec roku może zejść do poziomu 3,7 proc. Znaczna część indonezyjskiego społeczeństwa została zaszczepiona, dzięki czemu można spodziewać się, że wpływ epidemii na branże szczególnie wrażliwe na skutki zachorowań na Covid będzie ograniczony.
Sprzyjający dla eksportu do Indonezji jest obecnie trend w kursie walutowym. W styczniu rupia wzmocniła się do dolara o 4,26 proc. Słabnąca inflacja daje pole do dalszego umacniania się indonezyjskiej waluty, co jest korzystne dla polskich eksporterów. Wzrost stóp procentowych w czołowych gospodarkach świata, których banki centralne próbują stłumić inflację, może mieć jednak negatywny wpływ na wartość rupii do dolara. Indonezyjski bank centralny również utrzymuje wysokie stopy procentowe. W styczniu podniósł je do 5,75 proc. Prowadzona jednocześnie restrykcyjna polityka monetarna i fiskalna trzymają w ryzach inflację, ale również tłumią konsumpcję i inwestycje. Przekłada się to na popyt na importowane dobra konsumenckie i przemysłowe. Zagraniczni eksporterzy muszą też wciąż borykać się z pozacelnymi barierami dostępu do rynku, których stopień uciążliwości jest różny zależnie od branż i grup produktowych.