Filip Jirouš, niezależny analityk
5 wrzesnia 2022
W połowie sierpnia Łotwa i Estonia poszły w ślady Litwy i opuściły format znany jako „16+1”. Czechy i inne państwa uczestniczące w tym formacie coraz głośniej wyrażają swój sceptycyzm wobec inicjatywy. Format „16+1”, którego oficjalna nazwa to platforma współpracy Chin z państwami Europy Środkowo-Wschodniej Cooperation ( 中国—中东欧国家合作 , Zhongguo-Zhong DongOu Guojia Hezuo), był zapoczątkowany w 2012 r. jako sinocentryczna inicjatywa, do której włączono 16 państw Europy Środkowo – Wschodniej. W 2019 r. Grecja, która jest poważnie zadłużona wobec Chin, dołączyła i przez krótki czas platforma zmieniła nazwę na 17+1. Oficjalnie inicjatywa jest określana jako platforma współpracy gospodarczej, ale jej rzeczywiste osiągnięcia i stosunek jaki ma do niej ChRL pokazują, że handel i inwestycje nigdy nie były jej prawdziwym celem. ChRL używała tej platformy raczej jako narzędzia propagandy i wpływów, marnując potencjał dyplomatyczny państw EŚW na działania, które przynosiły korzyść wyłącznie Pekinowi. Brak korzyści i ogrom ryzyka skłoniły w ostatnim czasie kilka państw EŚW do zmiany oceny ich udziału w formacie 16+1. Nadszedł czas by pozostałe państwa uczestniczące w formacie dołączyły do krajów bałtyckich i porzuciły ten wehikuł wpływów ChRL.
Ryzykowne przedsięwzięcie
Format „16+1” nie jest platformą dla współpracy gospodarczej. Jest to raczej etykietka, którą opatrzono operacje wpływu, których celem są politycy, badacze itp.
Państwa EŚW od lat wyrażają frustrację związaną z 16+1, wskazując, że Pekin nie dochował obietnic związanych z inwestycjami i dostępem do rynku, co skłania ekspertów z regionu EŚW do określenia działalności Pekinu w regionie jako „dyplomacji pustych obietnic”.[1] Format „16+1” nie jest platformą dla współpracy gospodarczej. Jest to raczej etykietka, którą opatrzono operacje wpływu, których celem są politycy, badacze itp. Dowodzi tego choćby szerokie zaangażowanie International Liaison Department (ILD, 中央对外联络部 , Zhongyang Duiwai Lianluo Bu), organu wpływu KPCh, w wydarzenia organizowanych w ramach „16+1”, których celem byli zarówno młodsi jak i starsi stażem politycy.[2] W 2015 r., czeski kontrwywiad opisał ILD jako „specyficzną chińską agencję wywiadowczą”.[3] Często pod przykrywką współpracy gospodarczej ILD profiluje i kooptuje polityczne i biznesowe elity EŚW dla wsparcia chińskich interesów w regionie. [4] Główne cykliczne wydarzenie ILD w ramach 16+1, którym jest China – CEEC Political Parties Dialogue ( 中国—中东欧政党对话会 , Zhongguo—Zhong Dong Ou Zhengdang Duihua Hui), gromadzi wysokie rangi polityków z regionu, którzy często promują politykę KPCh kosztem interesów swoich własnych państw.[5] ILD również utrzymuje relacje z politykami z poszczególnych państw, włącznie z Estonią.[6]
W wymianę naukową w ramach 16+1 zaangażowany jest nie tylko ILD, ale również Ministerstwo Bezpieczeństwa Państwowego, główna agencja wywiadu cywilnego ChRL.
W wymianę naukową w ramach 16+1 zaangażowany jest nie tylko ILD, ale również Ministerstwo Bezpieczeństwa Państwowego (MSS, 国家安全部 , Guojia Anquan Bu), główna agencja wywiadu cywilnego ChRL.[7] Dawny wysokiej rangi oficer MSS zarządza obecnie oficjalną platformą 16+1 dla think tanków oraz China-CEE Institute ( 中国-中东欧研究院 , Zhongguo-Zhong-Dong-Ou Yanjiu Yuan). Ta platforma zmobilizowała na potrzeby propagandy i operacji wpływu dawnych tajnych współpracowników komunistycznej policji politycznej w Czechach oraz naukowców z regionu.[8].
Narastająca frustracja
Wraz z nieziszczeniem się obiecywanych korzyści gospodarczych, znacząco wzrosła wśród państw EŚW świadomości ryzyka związanego z platformą 16+1. Kilka państw członkowskich wyraziło ostatnio swoje niezadowolenie z tego formatu. Bułgaria, Słowenia, Rumunia i kraje bałtyckie odmówiły wzięcia przez głowy państw udziału w ostatnim wirtualnym szczycie 16+1 w lutym 2021. Co więcej, kilka państw EŚW wyraziło niezadowolenie z braku korzyści podczas wideokonferencji.[9] Kilka miesięcy później, w trakcie dyplomatycznego zatargu z ChRL, Litwa oficjalnie ogłosiła, że wstrzymuje swój udział w działaniach formatu 16+1. Spowodowało to nałożenie przez Chiny nieoficjalnego embargo gospodarczego na litewskie przedsiębiorstwa i ich partnerów.[10] W maju czeska komisja parlamentarna jednomyślnie przyjęła rezolucję wzywającą rząd do dokonania przeglądu udziału w sinocentrycznej platformie[11]. Ostatio Estonia i Łotwa ogłosiły, że wstrzymują udział formacie, preferując kontaktu dwustronne i formaty EU-Chiny. Oznacza to, że chińska inicjatywa została zredukowana do 14+1, lub nawet mniej.[12]
Pekin prawdopodobnie zamierza wykorzystać platformę lub przynajmniej państwa w niej uczestniczące, żeby zyskać dostęp do powojennej odbudowy Ukrainy.
Pekin będąc świadomym niezadowolenia państw EŚW, pozostaje zaangażowany w 16+1. Prawdopodobnie zamierza wykorzystać platformę lub przynajmniej państwa w niej uczestniczące, żeby zyskać dostęp do powojennej odbudowy Ukrainy. Zostało to ogłoszone przez tegoroczną misję dyplomatyczną ChRL, która miała za zadanie ocenić zainteresowanie państw EŚW w 16+1 i „wyjaśnić stanowisk Chin w sprawie Ukrainy”. [13] Misji najwyraźniej nie powiodło się wzbudzenie entuzjazmu dla 16+1, gdyż ostatni round table ambasadorów w Pekinie zorganizowany dla uczczenia dziesięciolecia 16+1 przyciągnął dyplomatów z zaledwie 11 państw.[14] Niemniej jednak współpraca w ramach 16+1 nadal niepokoi, biorąc pod uwagę ostatnie próby Polski, solidnego sojusznika Kijowa i największego państwa EŚW, zmierzające do rozszerzenia współpracy z ChRL, która do tej pory przyniosła niewielkie korzyści dla Polski, ale znaczące polityczne zyski dla Pekinu.[15]
ChRL udowodniło, że jest wątpliwym partnerem. Nieoficjalne embargo nałożone na Litwę, obchodzenie zasad WTO i karanie podmiotów komercyjnych z pobudek czysto politycznych, jak również długotrwała współpraca z Rosją, wskazują, że szeroko zakrojona długookresowa współpraca z Pekinem może zagrozić bezpieczeństwu i stabilności państw EŚW.[16] Nowe określenie ChRL przez NATO jako wyzwanie dla bezpieczeństwa, jak również nazwanie przez UE w 2019 r. Chin jako systemowego rywala, wskazują, że można spodziewać się dalszej eskalacji.[17] Należy podjąć środki, które ograniczą ryzyko dla bezpieczeństwa i ryzyko gospodarcze.
Przechwycona polityka zagraniczna
W pędzie do związania się z Chinami państwa EŚW często polegały na lobbystach i „ekspertach od Chin”, którzy byli uwikłani w konflikt interesów. Poprzez te jednostki lub w koordynacji z nimi Pekin wykorzystywał asymetrię wiedzy między Chinami a resztą świata i często skutecznie modyfikował cele demokratycznych instytucji, tak żeby służyły interesom ChRL.[18] W ten sposób zasoby państwa są alokowane, by realizować chińskie cele, a ograniczony potencjał dyplomatyczny jest zmarnotrawiony na wątpliwe projekty, które nie przynoszą żadnych korzyści europejskim społeczeństwom.
Skrajnym przykładem jest Chinese-Czech Centre for Belt and Road Initiative Cooperation czeskiego Ministerstwa Przemysłu i Handlu (MIC). Po raz pierwszy zaprezentowane podczas dialogu z ILD w 2017 r. centrum powstało jako element współpracy z Centrum Współpracy Międzynarodowej Komisji ds. Rozwoju Narodowego i Reform ChRL (国家发展改革委国际合作中心 , Guojia Fazhan Gaige Wei Guoji Hezuo Zhongxin).[19] W związku z brakiem „lustrzanej do NDRC instytucji”, MIC zdecydowało się zlecić prowadzenie działań centrum grupie lobbystów skupionej wokół Jaroslava Tvrdíka, byłego ministra obrony zatrudnionego przez PPF, czeską korporację bardzo mocno zaangażowaną na rynku ChRL.[20] Do tego właśnie może doprowadzić poleganie na „ekspertach od Chin”, którzy są uwikłani w konflikt interesów: formalnie czeska instytucja państwowa była prowadzona przez chińskie państwo, z Pekinem i jego sprzymierzeńcami po obu końcach stołu.[21]
Zasoby państwa są alokowane tak, by służyć celom ChRL, a ograniczony potencjał dyplomatyczny jest zmarnotrawiony na wątpliwe projekty, które nie przynoszą żadnych korzyści europejskim społeczeństwom.
Między 2013 i 2020 kolejne czeskie rządy mocno polegały na Tvrdíku i PPF w dążeniu do zbliżenia z Chinami, co, ze względu na interesy związane z biznesem grupy w Chinach, spowodowało poważny konflikt interesów. Dodatkowo, PPF po kryjomu prowadziła kampanię propagandową na rzecz KPCh w czeskich mediach i w kręgach politycznych.[22] Działalność centrum nie przyniosła czeskiemu społeczeństwu żadnych wymiernych korzyści, pomogła natomiast zinstytucjonalizować wpływy ChRL.[23] Tak oto asymetryczne stosunki między MDRC a MIC doprowadziły do tego, że państwo czeskie przekazało część swojej polityki zagranicznej lokalnej grupie lobbingowej i ChRL.
Dodatkowo, centrum wprowadziło Xinjiang Production and Construction Corps ( 新疆生产建设兵团 , Xinjiang Shengchan Jianshe Bingtuan), paramilitarną organizację, do czeskiego biznesu jako perspektywicznego partnera. Jeśli czeskie przedsiębiorstwa nawiązałyby współpracę z tym podmiotem, mogłyby stanąć przed widmem poważnych konsekwencji, ze względu na sankcje, jakie zostały nałożone na tą organizację przez Stanu Zjednoczone za jej udział w ludobójstwie Ujgurów.[24]
Rekomendacje
1. Państwa EŚW powinny porzucić format 16+1 albo przynajmniej przestać wysyłać urzędników w randze wiceministrów i wyższej na wydarzenia organizowane w ramach tego formatu, żeby uniknąć marnowania cennego potencjału dyplomatycznego na interakcje które nie przynoszą żadnych korzyści.
2. Państwa EŚW, które są członkami UE powinny wykorzystać w pełni potencjał platform kontaktów na poziomie UE-Chiny oraz standardowe mechanizmy dwustronne, żeby promować swoje interesy w stosunku do Pekinu, zamiast udziału w wątpliwych sinocentrycznych inicjatywach.
3. Państwa EŚW powinny skoncentrować się na rynkach państw azjatyckich, takich jak Tajwan, Japonia i Południowa Korea, które respektują zasadę rządów prawa i trzymają się wartości demokratycznych, przez co prezentują ograniczone lub żadne ryzyko polityczne w porównaniu do systemu ChRL. Lekcje ryzyka związanego ze współpracą z ChRL mogą być wzięte z przykładów Australii, Litwy, Czech czy nawet Estonii. Rosyjska inwazja na Ukrainę ujawniła również krótkowzroczność szerokiej współpracy z krajami, które łamią prawo międzynarodowe i których władze mają ograniczone motywy do racjonalnego i przewidywalnego działania.
4. Dla zagwarantowania, że relacje z Chinami będą służyły interesom państwa, powinny być one zarządzane przez personel o odpowiednich kompetencjach i odpowiednio nadzorowany, tak by uniknąć konfliktu interesów. Państwa nie powinny dopuścić do tego by ich polityka zagraniczna była przejęta przez wątpliwych aktorów.
5. Państwa EŚW powinny dążyć do współpracy z podobnie myślącymi siłami w Europie, włączając w to, ale nie ograniczając do, innych państw EŚW, w celu wypracowania wspólnych odrzucających skoncentrowane wokół Pekinu inicjatywy takie jak 16+1 i BRI.
Oryginalny artykuł w języku angielski był zamówiony i opublikowany opublikowany przez Estonian Foreign Policy Institute at the ICDS. Oryginalny Policy Brief został opublikowany TUTAJ
Bibliografia
[1]Martin Hála, Jichang Lulu, “Lost in translation: ‘Economic diplomacy’ with Chinese characteristics”, Sinopsis, 11 March 2019 (viewed 25
June 2022).
[2] Filip Jirouš, “16 + 1: China’s Push Into Central and Eastern Europe Loses Momentum”, China Brief, 22:12, 1 July 2022 (viewed 11 July 2022).
[3] “Výroční zpráva Bezpečnostní informační služby za rok 2015”, BIS, 1 September 2019 (viewed 11 July 2022).
[4]Filip Jirouš, “16 + 1: China’s Push Into Central and Eastern Europe Loses Momentum” , China Brief, 22:12, 1 July 2022 (viewed 11 July 2022).
[5]Ibid.
[6]Frank Jüris, “Estonian parties in the CCP’s grip: The International Liaison Department’s influence activities”, Sinopsis, 25 September 2020 (viewed August 7 2022).
[7]Filip Jirouš,“16 + 1: China’s Push Into Central and Eastern Europe Loses Momentum”, China Brief, 22:12, 1 July 2022 (viewed 11 July 2022).
[8]Ibid.; Martin Hála, Filip Jirouš, Ondřej Klimeš, “Borrowed Boats Capsizing: State Security Ties to CCP Propaganda Laundering Rile Czech Public”, China Brief, 21:23, 3 December 2021 (viewed 11 July 2022).
[9]Stuart Lau, “China’s Eastern Europe strategy gets the cold shoulder”, Politico, 9 February 2021 (viewed 11 July 2022).
[10]Sofija Lapėnienė, “Lithuania’s FM failed to anticipate China’s full retaliation over Taiwan”, LRT, 11 January 2022 (viewed 11 July 2022).
[11]For analysis and full English translation see Filip Jirouš, “The Czech government is inching away from the 16+1 platform”, Asia Explained, 24 May 2022 (viewed 11 July 2022); Polish version; Estonian version.
[12]“Eesti ei osale edaspidi Kesk- ja Ida-Euroopa riikide ning Hiina koostööformaadi”, Estonian Ministry of Foreign Affairs, 11 August 2022 (viewed 11 August 2022); “Latvia ceases its participation in the cooperation framework of Central and Eastern European Countries and China”, Latvian Ministry of Foreign Affairs, 11 August 2022 (viewed 11 August 2022).
[13]“外交部中国—中东欧国家合作事务特别代表 霍玉珍大使访问中东欧八国” , China-CEEC, 18 May 2022 (viewed 24 May 2022); Filip Jirouš, “16 + 1: China’s Push Into Central and Eastern Europe Loses Momentum”, China Brief, 22:12, 1 July 2022 (viewed 11 July 2022).
[14]Wang Lutong 王鲁彤 ,Twitter, July 15 2022 (viewed July 18 2022).
[15]Filip Jirouš, “16 + 1: China’s Push Into Central and Eastern Europe Loses Momentum”, China Brief, 22:12, 1 July 2022 (viewed 11 July 2022).; Łukasz Sarek, “Panda bonds that tie: Poland’s ruling party sets its sights on Beijing”, Sinopsis, 18 November 2022 (viewed 23 June 2022); Łukasz Sarek, “Polska – stabilny partner Chin w Europie”,, 4 August 2022 (viewed 10 August 2022).
[16]See Sarah Kirchberger, Svenja Sinjen, Nils Wörmer (eds.), “Russia-China Relations: Emerging Alliance or Eternal Rivals?”, Springer, 2022 (viewed 11 July 2022).
[17]“NATO 2022 Strategic Concept”, “EU-China – A strategic outlook”, European Commission, 12 March 2019 (viewed 11 July 2022).
[18]On repurposing and knowledge asymmetry see Jichang Lulu, “Repurposing democracy: The European Parliament China friendship cluster”, Sinopsis, 26 November 2019 (viewed 11 July 2022).
[19]“První zasedání Čínsko-českého centra pro spolupráci v rámci iniciativy Pásmo a Stezka”, MIC, 2 August 2017 (viewed 12 July 2022). The National Development and Reform Commission (NDRC) has earned the nickname “small state council” (“ 小国务院 ”, Xiao Guowuyuan) for its broad powers and agenda (“名称在变、初心不变：93岁“老发改人”回忆国家发改委67年成长史:中国经济导报记者公欣采访离休干部于永平”, NDRC, 30 September 2019 [viewed 12 July 2022]).
[20]“První zasedání Čínsko-českého centra pro spolupráci v rámci iniciativy Pásmo a Stezka”, MIC, 2 August 2017 (viewed 12 July 2022).
[21]Olga Lomová, Jichang Lulu, Martin Hála, “Bilateral dialogue with the PRC at both ends: Czech-Chinese “friendship” extends to social credit”, Sinopsis, 28 July 2019 (viewed 18 July 2022).
[22]Martin Hála, “Making Foreign Companies Serve China: Outsourcing Propaganda to Local Entities in the Czech Republic”, China Brief, 20:1, 17 January 2020 (viewed 12 July 2022).
[23]To add to the existing engagement risks, the overall CCP influence in the country was spearheaded by the controversial military-intelligence-linked company CEFC (later taken over by the state-owned giant CITIC), which employed Tvrdík. Thus he became an intersecting point between a local oligarch with business ties in the PRC and the CCP intelligence-influence operations in the Czech Republic. Martin Hála, Centrum pro integraci do Čínevropy, Sinopsis, 21 July 2017 (viewed 12 July 2022).
[24]“Treasury Sanctions Chinese Entity and Officials Pursuant to Global Magnitsky Human Rights Executive Order”, U.S. Department of the Treasury, 31 July 2020 (viewed 12 July 2022).
English version
Czas na wyjście z „16+1” – chińskiej pułapki wpływów
Filip Jirouš, niezależny analityk
5 wrzesnia 2022
W połowie sierpnia Łotwa i Estonia poszły w ślady Litwy i opuściły format znany jako „16+1”. Czechy i inne państwa uczestniczące w tym formacie coraz głośniej wyrażają swój sceptycyzm wobec inicjatywy. Format „16+1”, którego oficjalna nazwa to platforma współpracy Chin z państwami Europy Środkowo-Wschodniej Cooperation ( 中国—中东欧国家合作 , Zhongguo-Zhong DongOu Guojia Hezuo), był zapoczątkowany w 2012 r. jako sinocentryczna inicjatywa, do której włączono 16 państw Europy Środkowo – Wschodniej. W 2019 r. Grecja, która jest poważnie zadłużona wobec Chin, dołączyła i przez krótki czas platforma zmieniła nazwę na 17+1. Oficjalnie inicjatywa jest określana jako platforma współpracy gospodarczej, ale jej rzeczywiste osiągnięcia i stosunek jaki ma do niej ChRL pokazują, że handel i inwestycje nigdy nie były jej prawdziwym celem. ChRL używała tej platformy raczej jako narzędzia propagandy i wpływów, marnując potencjał dyplomatyczny państw EŚW na działania, które przynosiły korzyść wyłącznie Pekinowi. Brak korzyści i ogrom ryzyka skłoniły w ostatnim czasie kilka państw EŚW do zmiany oceny ich udziału w formacie 16+1. Nadszedł czas by pozostałe państwa uczestniczące w formacie dołączyły do krajów bałtyckich i porzuciły ten wehikuł wpływów ChRL.
Ryzykowne przedsięwzięcie
Państwa EŚW od lat wyrażają frustrację związaną z 16+1, wskazując, że Pekin nie dochował obietnic związanych z inwestycjami i dostępem do rynku, co skłania ekspertów z regionu EŚW do określenia działalności Pekinu w regionie jako „dyplomacji pustych obietnic”.[1] Format „16+1” nie jest platformą dla współpracy gospodarczej. Jest to raczej etykietka, którą opatrzono operacje wpływu, których celem są politycy, badacze itp. Dowodzi tego choćby szerokie zaangażowanie International Liaison Department (ILD, 中央对外联络部 , Zhongyang Duiwai Lianluo Bu), organu wpływu KPCh, w wydarzenia organizowanych w ramach „16+1”, których celem byli zarówno młodsi jak i starsi stażem politycy.[2] W 2015 r., czeski kontrwywiad opisał ILD jako „specyficzną chińską agencję wywiadowczą”.[3] Często pod przykrywką współpracy gospodarczej ILD profiluje i kooptuje polityczne i biznesowe elity EŚW dla wsparcia chińskich interesów w regionie. [4] Główne cykliczne wydarzenie ILD w ramach 16+1, którym jest China – CEEC Political Parties Dialogue ( 中国—中东欧政党对话会 , Zhongguo—Zhong Dong Ou Zhengdang Duihua Hui), gromadzi wysokie rangi polityków z regionu, którzy często promują politykę KPCh kosztem interesów swoich własnych państw.[5] ILD również utrzymuje relacje z politykami z poszczególnych państw, włącznie z Estonią.[6]
W wymianę naukową w ramach 16+1 zaangażowany jest nie tylko ILD, ale również Ministerstwo Bezpieczeństwa Państwowego (MSS, 国家安全部 , Guojia Anquan Bu), główna agencja wywiadu cywilnego ChRL.[7] Dawny wysokiej rangi oficer MSS zarządza obecnie oficjalną platformą 16+1 dla think tanków oraz China-CEE Institute ( 中国-中东欧研究院 , Zhongguo-Zhong-Dong-Ou Yanjiu Yuan). Ta platforma zmobilizowała na potrzeby propagandy i operacji wpływu dawnych tajnych współpracowników komunistycznej policji politycznej w Czechach oraz naukowców z regionu.[8].
Narastająca frustracja
Wraz z nieziszczeniem się obiecywanych korzyści gospodarczych, znacząco wzrosła wśród państw EŚW świadomości ryzyka związanego z platformą 16+1. Kilka państw członkowskich wyraziło ostatnio swoje niezadowolenie z tego formatu. Bułgaria, Słowenia, Rumunia i kraje bałtyckie odmówiły wzięcia przez głowy państw udziału w ostatnim wirtualnym szczycie 16+1 w lutym 2021. Co więcej, kilka państw EŚW wyraziło niezadowolenie z braku korzyści podczas wideokonferencji.[9] Kilka miesięcy później, w trakcie dyplomatycznego zatargu z ChRL, Litwa oficjalnie ogłosiła, że wstrzymuje swój udział w działaniach formatu 16+1. Spowodowało to nałożenie przez Chiny nieoficjalnego embargo gospodarczego na litewskie przedsiębiorstwa i ich partnerów.[10] W maju czeska komisja parlamentarna jednomyślnie przyjęła rezolucję wzywającą rząd do dokonania przeglądu udziału w sinocentrycznej platformie[11]. Ostatio Estonia i Łotwa ogłosiły, że wstrzymują udział formacie, preferując kontaktu dwustronne i formaty EU-Chiny. Oznacza to, że chińska inicjatywa została zredukowana do 14+1, lub nawet mniej.[12]
Pekin będąc świadomym niezadowolenia państw EŚW, pozostaje zaangażowany w 16+1. Prawdopodobnie zamierza wykorzystać platformę lub przynajmniej państwa w niej uczestniczące, żeby zyskać dostęp do powojennej odbudowy Ukrainy. Zostało to ogłoszone przez tegoroczną misję dyplomatyczną ChRL, która miała za zadanie ocenić zainteresowanie państw EŚW w 16+1 i „wyjaśnić stanowisk Chin w sprawie Ukrainy”. [13] Misji najwyraźniej nie powiodło się wzbudzenie entuzjazmu dla 16+1, gdyż ostatni round table ambasadorów w Pekinie zorganizowany dla uczczenia dziesięciolecia 16+1 przyciągnął dyplomatów z zaledwie 11 państw.[14] Niemniej jednak współpraca w ramach 16+1 nadal niepokoi, biorąc pod uwagę ostatnie próby Polski, solidnego sojusznika Kijowa i największego państwa EŚW, zmierzające do rozszerzenia współpracy z ChRL, która do tej pory przyniosła niewielkie korzyści dla Polski, ale znaczące polityczne zyski dla Pekinu.[15]
ChRL udowodniło, że jest wątpliwym partnerem. Nieoficjalne embargo nałożone na Litwę, obchodzenie zasad WTO i karanie podmiotów komercyjnych z pobudek czysto politycznych, jak również długotrwała współpraca z Rosją, wskazują, że szeroko zakrojona długookresowa współpraca z Pekinem może zagrozić bezpieczeństwu i stabilności państw EŚW.[16] Nowe określenie ChRL przez NATO jako wyzwanie dla bezpieczeństwa, jak również nazwanie przez UE w 2019 r. Chin jako systemowego rywala, wskazują, że można spodziewać się dalszej eskalacji.[17] Należy podjąć środki, które ograniczą ryzyko dla bezpieczeństwa i ryzyko gospodarcze.
Przechwycona polityka zagraniczna
W pędzie do związania się z Chinami państwa EŚW często polegały na lobbystach i „ekspertach od Chin”, którzy byli uwikłani w konflikt interesów. Poprzez te jednostki lub w koordynacji z nimi Pekin wykorzystywał asymetrię wiedzy między Chinami a resztą świata i często skutecznie modyfikował cele demokratycznych instytucji, tak żeby służyły interesom ChRL.[18] W ten sposób zasoby państwa są alokowane, by realizować chińskie cele, a ograniczony potencjał dyplomatyczny jest zmarnotrawiony na wątpliwe projekty, które nie przynoszą żadnych korzyści europejskim społeczeństwom.
Skrajnym przykładem jest Chinese-Czech Centre for Belt and Road Initiative Cooperation czeskiego Ministerstwa Przemysłu i Handlu (MIC). Po raz pierwszy zaprezentowane podczas dialogu z ILD w 2017 r. centrum powstało jako element współpracy z Centrum Współpracy Międzynarodowej Komisji ds. Rozwoju Narodowego i Reform ChRL (国家发展改革委国际合作中心 , Guojia Fazhan Gaige Wei Guoji Hezuo Zhongxin).[19] W związku z brakiem „lustrzanej do NDRC instytucji”, MIC zdecydowało się zlecić prowadzenie działań centrum grupie lobbystów skupionej wokół Jaroslava Tvrdíka, byłego ministra obrony zatrudnionego przez PPF, czeską korporację bardzo mocno zaangażowaną na rynku ChRL.[20] Do tego właśnie może doprowadzić poleganie na „ekspertach od Chin”, którzy są uwikłani w konflikt interesów: formalnie czeska instytucja państwowa była prowadzona przez chińskie państwo, z Pekinem i jego sprzymierzeńcami po obu końcach stołu.[21]
Między 2013 i 2020 kolejne czeskie rządy mocno polegały na Tvrdíku i PPF w dążeniu do zbliżenia z Chinami, co, ze względu na interesy związane z biznesem grupy w Chinach, spowodowało poważny konflikt interesów. Dodatkowo, PPF po kryjomu prowadziła kampanię propagandową na rzecz KPCh w czeskich mediach i w kręgach politycznych.[22] Działalność centrum nie przyniosła czeskiemu społeczeństwu żadnych wymiernych korzyści, pomogła natomiast zinstytucjonalizować wpływy ChRL.[23] Tak oto asymetryczne stosunki między MDRC a MIC doprowadziły do tego, że państwo czeskie przekazało część swojej polityki zagranicznej lokalnej grupie lobbingowej i ChRL.
Dodatkowo, centrum wprowadziło Xinjiang Production and Construction Corps ( 新疆生产建设兵团 , Xinjiang Shengchan Jianshe Bingtuan), paramilitarną organizację, do czeskiego biznesu jako perspektywicznego partnera. Jeśli czeskie przedsiębiorstwa nawiązałyby współpracę z tym podmiotem, mogłyby stanąć przed widmem poważnych konsekwencji, ze względu na sankcje, jakie zostały nałożone na tą organizację przez Stanu Zjednoczone za jej udział w ludobójstwie Ujgurów.[24]
Rekomendacje
1. Państwa EŚW powinny porzucić format 16+1 albo przynajmniej przestać wysyłać urzędników w randze wiceministrów i wyższej na wydarzenia organizowane w ramach tego formatu, żeby uniknąć marnowania cennego potencjału dyplomatycznego na interakcje które nie przynoszą żadnych korzyści.
2. Państwa EŚW, które są członkami UE powinny wykorzystać w pełni potencjał platform kontaktów na poziomie UE-Chiny oraz standardowe mechanizmy dwustronne, żeby promować swoje interesy w stosunku do Pekinu, zamiast udziału w wątpliwych sinocentrycznych inicjatywach.
3. Państwa EŚW powinny skoncentrować się na rynkach państw azjatyckich, takich jak Tajwan, Japonia i Południowa Korea, które respektują zasadę rządów prawa i trzymają się wartości demokratycznych, przez co prezentują ograniczone lub żadne ryzyko polityczne w porównaniu do systemu ChRL. Lekcje ryzyka związanego ze współpracą z ChRL mogą być wzięte z przykładów Australii, Litwy, Czech czy nawet Estonii. Rosyjska inwazja na Ukrainę ujawniła również krótkowzroczność szerokiej współpracy z krajami, które łamią prawo międzynarodowe i których władze mają ograniczone motywy do racjonalnego i przewidywalnego działania.
4. Dla zagwarantowania, że relacje z Chinami będą służyły interesom państwa, powinny być one zarządzane przez personel o odpowiednich kompetencjach i odpowiednio nadzorowany, tak by uniknąć konfliktu interesów. Państwa nie powinny dopuścić do tego by ich polityka zagraniczna była przejęta przez wątpliwych aktorów.
5. Państwa EŚW powinny dążyć do współpracy z podobnie myślącymi siłami w Europie, włączając w to, ale nie ograniczając do, innych państw EŚW, w celu wypracowania wspólnych odrzucających skoncentrowane wokół Pekinu inicjatywy takie jak 16+1 i BRI.
Oryginalny artykuł w języku angielski był zamówiony i opublikowany opublikowany przez Estonian Foreign Policy Institute at the ICDS. Oryginalny Policy Brief został opublikowany TUTAJ
Bibliografia
[1]Martin Hála, Jichang Lulu, “Lost in translation: ‘Economic diplomacy’ with Chinese characteristics”, Sinopsis, 11 March 2019 (viewed 25 June 2022).
[2] Filip Jirouš, “16 + 1: China’s Push Into Central and Eastern Europe Loses Momentum”, China Brief, 22:12, 1 July 2022 (viewed 11 July 2022).
[3] “Výroční zpráva Bezpečnostní informační služby za rok 2015”, BIS, 1 September 2019 (viewed 11 July 2022).
[4]Filip Jirouš, “16 + 1: China’s Push Into Central and Eastern Europe Loses Momentum” , China Brief, 22:12, 1 July 2022 (viewed 11 July 2022).
[5]Ibid.
[6]Frank Jüris, “Estonian parties in the CCP’s grip: The International Liaison Department’s influence activities”, Sinopsis, 25 September 2020 (viewed August 7 2022).
[7]Filip Jirouš,“16 + 1: China’s Push Into Central and Eastern Europe Loses Momentum”, China Brief, 22:12, 1 July 2022 (viewed 11 July 2022).
[8]Ibid.; Martin Hála, Filip Jirouš, Ondřej Klimeš, “Borrowed Boats Capsizing: State Security Ties to CCP Propaganda Laundering Rile Czech Public”, China Brief, 21:23, 3 December 2021 (viewed 11 July 2022).
[9]Stuart Lau, “China’s Eastern Europe strategy gets the cold shoulder”, Politico, 9 February 2021 (viewed 11 July 2022).
[10]Sofija Lapėnienė, “Lithuania’s FM failed to anticipate China’s full retaliation over Taiwan”, LRT, 11 January 2022 (viewed 11 July 2022).
[11]For analysis and full English translation see Filip Jirouš, “The Czech government is inching away from the 16+1 platform”, Asia Explained, 24 May 2022 (viewed 11 July 2022); Polish version; Estonian version.
[12]“Eesti ei osale edaspidi Kesk- ja Ida-Euroopa riikide ning Hiina koostööformaadi”, Estonian Ministry of Foreign Affairs, 11 August 2022 (viewed 11 August 2022); “Latvia ceases its participation in the cooperation framework of Central and Eastern European Countries and China”, Latvian Ministry of Foreign Affairs, 11 August 2022 (viewed 11 August 2022).
[13]“外交部中国—中东欧国家合作事务特别代表 霍玉珍大使访问中东欧八国” , China-CEEC, 18 May 2022 (viewed 24 May 2022); Filip Jirouš, “16 + 1: China’s Push Into Central and Eastern Europe Loses Momentum”, China Brief, 22:12, 1 July 2022 (viewed 11 July 2022).
[14]Wang Lutong 王鲁彤 ,Twitter, July 15 2022 (viewed July 18 2022).
[15]Filip Jirouš, “16 + 1: China’s Push Into Central and Eastern Europe Loses Momentum”, China Brief, 22:12, 1 July 2022 (viewed 11 July 2022).; Łukasz Sarek, “Panda bonds that tie: Poland’s ruling party sets its sights on Beijing”, Sinopsis, 18 November 2022 (viewed 23 June 2022); Łukasz Sarek, “Polska – stabilny partner Chin w Europie”,, 4 August 2022 (viewed 10 August 2022).
[16]See Sarah Kirchberger, Svenja Sinjen, Nils Wörmer (eds.), “Russia-China Relations: Emerging Alliance or Eternal Rivals?”, Springer, 2022 (viewed 11 July 2022).
[17]“NATO 2022 Strategic Concept”, “EU-China – A strategic outlook”, European Commission, 12 March 2019 (viewed 11 July 2022).
[18]On repurposing and knowledge asymmetry see Jichang Lulu, “Repurposing democracy: The European Parliament China friendship cluster”, Sinopsis, 26 November 2019 (viewed 11 July 2022).
[19]“První zasedání Čínsko-českého centra pro spolupráci v rámci iniciativy Pásmo a Stezka”, MIC, 2 August 2017 (viewed 12 July 2022). The National Development and Reform Commission (NDRC) has earned the nickname “small state council” (“ 小国务院 ”, Xiao Guowuyuan) for its broad powers and agenda (“名称在变、初心不变：93岁“老发改人”回忆国家发改委67年成长史:中国经济导报记者公欣采访离休干部于永平”, NDRC, 30 September 2019 [viewed 12 July 2022]).
[20]“První zasedání Čínsko-českého centra pro spolupráci v rámci iniciativy Pásmo a Stezka”, MIC, 2 August 2017 (viewed 12 July 2022).
[21]Olga Lomová, Jichang Lulu, Martin Hála, “Bilateral dialogue with the PRC at both ends: Czech-Chinese “friendship” extends to social credit”, Sinopsis, 28 July 2019 (viewed 18 July 2022).
[22]Martin Hála, “Making Foreign Companies Serve China: Outsourcing Propaganda to Local Entities in the Czech Republic”, China Brief, 20:1, 17 January 2020 (viewed 12 July 2022).
[23]To add to the existing engagement risks, the overall CCP influence in the country was spearheaded by the controversial military-intelligence-linked company CEFC (later taken over by the state-owned giant CITIC), which employed Tvrdík. Thus he became an intersecting point between a local oligarch with business ties in the PRC and the CCP intelligence-influence operations in the Czech Republic. Martin Hála, Centrum pro integraci do Čínevropy, Sinopsis, 21 July 2017 (viewed 12 July 2022).
[24]“Treasury Sanctions Chinese Entity and Officials Pursuant to Global Magnitsky Human Rights Executive Order”, U.S. Department of the Treasury, 31 July 2020 (viewed 12 July 2022).