Katarzyna Sarek
20 kwietnia 2022
Ludowa Izba Reprezentantów (Dewan Perwakilan Rakyat, DPR) w Indonezji 14 kwietnia uchwaliła ustawę o przestępstwach seksualnych (Tindak Pidana Kekerasan Seksual TPKS), która zapewnia szerszą ochronę przed sprawcami przemocy seksualnej i wprowadza surowsze kary za wykroczenia i przestępstwa seksualne. Nowa ustawa ma na celu ochronę ofiar i umożliwienie im skutecznego dochodzenia sprawiedliwości i otrzymania zadośćuczynienia. Marszałkini Izby Puan Maharani po głosowaniu powiedziała, że ustawa jest „darem dla wszystkich indonezyjskich kobiet” i że „mamy nadzieję, że wprowadzenie tego prawa w życie rozwiąże sprawy związane z przemocą seksualną”. Przemoc seksualna w Indonezji była do tej pory traktowana dość pobłażliwie.
Indonezyjscy konserwatyści przeciwni projektowi
Rozpoczęte dziesięć lat temu działania władz na rzecz walki z przemocą seksualną w Indonezji wywołały falę sprzeciwu ze strony konserwatywnych grup religijnych twierdzących, że proponowane prawo narusza wartości muzułmańskie, kładzie zbyt duży nacisk na prawa kobiet i promuje seks poza małżeństwem. Największym przeciwnikiem nowego prawa była Partia Prosperującej Sprawiedliwości (Partai Keadilan Sejahtera PKS). Jednym z powodów, dla których PKS sprzeciwiał się projektowi ustawy, były zawarte w nim odniesienia do niewolnictwa seksualnego i wykorzystywania seksualnego zarówno w małżeństwie, jak i poza nim, co zdaniem partii mogło naruszać prawo islamskie, które nakazuje żonom posłuszeństwo wobec mężów w relacjach rodzinnych. Protesty organizacji i partii muzułmańskich sprawiły, że do projektu wprowadzono pewne zmiany, np. ograniczono liczbę karanych przestępstw z piętnastu do dziewięciu. Do ostatecznego sukcesu przyczyniło się m.in. poparcie działaczek organizacji islamskiej Nahdlatul Ulama – Yenny i Alissy Wahid, córek zmarłego w 2009 r. prezydenta Abdurrahmana Wahida, prezydenta Indonezji w latach 1999-2001, działacza i założyciela konserwatywno-liberalnej Partii Przebudzenia Narodowego (Partai Kebangkitan Bangsa, PKB).
Powszechność przemocy seksualnej w Indonezji
Nowe prawo było wyczekiwane przez organizacje kobiece przypominające, że Indonezyjki powszechnie padają ofiarą przemocy seksualnej. Narodowa Komisja Przeciwko Przemocy Wobec Kobiet (Komnas Perempuan) zauważa, że liczba zgłaszanych przypadków przemocy seksualnej wobec kobiet rośnie każdego roku i według danych codziennie 36 kobiet pada ofiarą przemocy seksualnej, a liczba spraw o gwałt rozpatrzonych zgodnie z prawem wciąż nie przekracza 30 procent wszystkich spraw o gwałt zarejestrowanych przez Komnas Perempuan. Według danych Koalicji na rzecz Bezpiecznej Przestrzeni Publicznej (Koalisi Ruang Publik Aman, KRPA) aż trzy na pięć kobiet doświadczyło molestowania w przestrzeni publicznej.
Przedefiniowanie przemocy seksualnej w prawie indonezyjskim
Zaproponowane już dziesięć lat temu, a opracowane w 2016 roku, przepisy koncentrują się na przemocy seksualnej, począwszy od zapobiegania, a skończywszy na usuwaniu skutków dla ofiar, w tym odszkodowaniach dla ofiar oraz umożliwieniu organizacjom społecznym udzielania im konsultacji i porad. Dotychczas obowiązujące przepisy koncentrowały się jedynie na karaniu sprawców nie poświęcając uwagi ofiarom. W nowej ustawie wymieniono dziewięć form przemocy seksualnej podlegającej karze i są to: fizyczne i niefizyczne molestowanie seksualne, tortury seksualne, przymusowa antykoncepcja, przymusowa sterylizacja, przymusowe małżeństwo, niewolnictwo seksualne, wykorzystywanie seksualne i molestowanie seksualne w sieci. Inne formy nadużyć seksualnych, w tym obsceniczne zachowania, przemoc seksualna wobec dzieci, pornografia i przymusowa prostytucja, nie pojawiły się w nowej ustawie, ale są one już wymienione w różnych działach indonezyjskiego kodeksu karnego i w innych aktach prawnych, takich jak np. ustawa o ochronie dzieci.
Poprawa prawnej sytuacji ofiar
TPKS reguluje także kwestie karania (sankcje i działania); specjalne przepisy proceduralne, które mają na celu eliminację przeszkód w drodze do sprawiedliwości dla ofiar, obejmujące restytucję, fundusze pomocy ofiarom, zgłaszanie, dochodzenie, ściganie i rozpatrywanie spraw w sądzie. Dzięki zastosowaniu zintegrowanych ram usługowych, w przepisach podkreślono i wzmocniono prawa ofiar do leczenia, ochrony i powrotu do zdrowia. Ustawa stanowi, że sąd musi nakazać skazanym sprawcom naprawienie szkody, a władze muszą zapewnić ofiarom doradztwo.
Surowe kary i ułatwienia w postępowaniu dowodowym
Ostateczny projekt ustawy przewiduje karę więzienia do 12 lat za przestępstwa fizycznego wykorzystywania seksualnego, 15 lat za wykorzystywanie seksualne, 9 lat za przymusowe małżeństwo, w tym małżeństwo dzieci, oraz 4 lata za rozpowszechnianie bez zgody osoby zainteresowanej treści seksualnych. Co istotne, prawo uznaje również wykorzystywanie seksualne zarówno w małżeństwie, jak i poza nim. Obowiązujący obecnie w Indonezji kodeks karny nie uznaje gwałtu małżeńskiego.
Doniosłą zmianą jest sposób podejścia do dowodów. Zgodnie z prawem indonezyjskim w sprawie karnej zwykle należy przedstawić dwa dowody (lub więcej), ale nowy projekt ustawy zezwala na przedstawienie jednego dowodu oprócz zeznań ofiar. Wprowadzono także zmiany dotyczące rodzaju dowodów, które mogą być wykorzystane. Dowodem będzie mogła być opinia psychologa, opinia biegłego czy obdukcja lekarska. Policja nie będzie miała prawa odmówić przyjęcia zgłoszenia o przestępstwie seksualnym, uniemożliwiono również wycofania zgłoszenia w wyniku ugody pozasądowej.
Zainteresowanych sytuacją kobiet w innych państwach azjatyckich zapraszamy do lektury transkryptu z debaty „Azjatyckie kobiety w XXI wieku – Indie, Chiny, Japonia, Tajlandia, Laos oraz Birma” Odnośnik bezpośrednio do pliku PDF
English version
Nowe prawo o przemocy seksualnej w Indonezji
Katarzyna Sarek
20 kwietnia 2022
Ludowa Izba Reprezentantów (Dewan Perwakilan Rakyat, DPR) w Indonezji 14 kwietnia uchwaliła ustawę o przestępstwach seksualnych (Tindak Pidana Kekerasan Seksual TPKS), która zapewnia szerszą ochronę przed sprawcami przemocy seksualnej i wprowadza surowsze kary za wykroczenia i przestępstwa seksualne. Nowa ustawa ma na celu ochronę ofiar i umożliwienie im skutecznego dochodzenia sprawiedliwości i otrzymania zadośćuczynienia. Marszałkini Izby Puan Maharani po głosowaniu powiedziała, że ustawa jest „darem dla wszystkich indonezyjskich kobiet” i że „mamy nadzieję, że wprowadzenie tego prawa w życie rozwiąże sprawy związane z przemocą seksualną”. Przemoc seksualna w Indonezji była do tej pory traktowana dość pobłażliwie.
Indonezyjscy konserwatyści przeciwni projektowi
Rozpoczęte dziesięć lat temu działania władz na rzecz walki z przemocą seksualną w Indonezji wywołały falę sprzeciwu ze strony konserwatywnych grup religijnych twierdzących, że proponowane prawo narusza wartości muzułmańskie, kładzie zbyt duży nacisk na prawa kobiet i promuje seks poza małżeństwem. Największym przeciwnikiem nowego prawa była Partia Prosperującej Sprawiedliwości (Partai Keadilan Sejahtera PKS). Jednym z powodów, dla których PKS sprzeciwiał się projektowi ustawy, były zawarte w nim odniesienia do niewolnictwa seksualnego i wykorzystywania seksualnego zarówno w małżeństwie, jak i poza nim, co zdaniem partii mogło naruszać prawo islamskie, które nakazuje żonom posłuszeństwo wobec mężów w relacjach rodzinnych. Protesty organizacji i partii muzułmańskich sprawiły, że do projektu wprowadzono pewne zmiany, np. ograniczono liczbę karanych przestępstw z piętnastu do dziewięciu. Do ostatecznego sukcesu przyczyniło się m.in. poparcie działaczek organizacji islamskiej Nahdlatul Ulama – Yenny i Alissy Wahid, córek zmarłego w 2009 r. prezydenta Abdurrahmana Wahida, prezydenta Indonezji w latach 1999-2001, działacza i założyciela konserwatywno-liberalnej Partii Przebudzenia Narodowego (Partai Kebangkitan Bangsa, PKB).
Powszechność przemocy seksualnej w Indonezji
Nowe prawo było wyczekiwane przez organizacje kobiece przypominające, że Indonezyjki powszechnie padają ofiarą przemocy seksualnej. Narodowa Komisja Przeciwko Przemocy Wobec Kobiet (Komnas Perempuan) zauważa, że liczba zgłaszanych przypadków przemocy seksualnej wobec kobiet rośnie każdego roku i według danych codziennie 36 kobiet pada ofiarą przemocy seksualnej, a liczba spraw o gwałt rozpatrzonych zgodnie z prawem wciąż nie przekracza 30 procent wszystkich spraw o gwałt zarejestrowanych przez Komnas Perempuan. Według danych Koalicji na rzecz Bezpiecznej Przestrzeni Publicznej (Koalisi Ruang Publik Aman, KRPA) aż trzy na pięć kobiet doświadczyło molestowania w przestrzeni publicznej.
Przedefiniowanie przemocy seksualnej w prawie indonezyjskim
Zaproponowane już dziesięć lat temu, a opracowane w 2016 roku, przepisy koncentrują się na przemocy seksualnej, począwszy od zapobiegania, a skończywszy na usuwaniu skutków dla ofiar, w tym odszkodowaniach dla ofiar oraz umożliwieniu organizacjom społecznym udzielania im konsultacji i porad. Dotychczas obowiązujące przepisy koncentrowały się jedynie na karaniu sprawców nie poświęcając uwagi ofiarom. W nowej ustawie wymieniono dziewięć form przemocy seksualnej podlegającej karze i są to: fizyczne i niefizyczne molestowanie seksualne, tortury seksualne, przymusowa antykoncepcja, przymusowa sterylizacja, przymusowe małżeństwo, niewolnictwo seksualne, wykorzystywanie seksualne i molestowanie seksualne w sieci. Inne formy nadużyć seksualnych, w tym obsceniczne zachowania, przemoc seksualna wobec dzieci, pornografia i przymusowa prostytucja, nie pojawiły się w nowej ustawie, ale są one już wymienione w różnych działach indonezyjskiego kodeksu karnego i w innych aktach prawnych, takich jak np. ustawa o ochronie dzieci.
Poprawa prawnej sytuacji ofiar
TPKS reguluje także kwestie karania (sankcje i działania); specjalne przepisy proceduralne, które mają na celu eliminację przeszkód w drodze do sprawiedliwości dla ofiar, obejmujące restytucję, fundusze pomocy ofiarom, zgłaszanie, dochodzenie, ściganie i rozpatrywanie spraw w sądzie. Dzięki zastosowaniu zintegrowanych ram usługowych, w przepisach podkreślono i wzmocniono prawa ofiar do leczenia, ochrony i powrotu do zdrowia. Ustawa stanowi, że sąd musi nakazać skazanym sprawcom naprawienie szkody, a władze muszą zapewnić ofiarom doradztwo.
Surowe kary i ułatwienia w postępowaniu dowodowym
Ostateczny projekt ustawy przewiduje karę więzienia do 12 lat za przestępstwa fizycznego wykorzystywania seksualnego, 15 lat za wykorzystywanie seksualne, 9 lat za przymusowe małżeństwo, w tym małżeństwo dzieci, oraz 4 lata za rozpowszechnianie bez zgody osoby zainteresowanej treści seksualnych. Co istotne, prawo uznaje również wykorzystywanie seksualne zarówno w małżeństwie, jak i poza nim. Obowiązujący obecnie w Indonezji kodeks karny nie uznaje gwałtu małżeńskiego.
Doniosłą zmianą jest sposób podejścia do dowodów. Zgodnie z prawem indonezyjskim w sprawie karnej zwykle należy przedstawić dwa dowody (lub więcej), ale nowy projekt ustawy zezwala na przedstawienie jednego dowodu oprócz zeznań ofiar. Wprowadzono także zmiany dotyczące rodzaju dowodów, które mogą być wykorzystane. Dowodem będzie mogła być opinia psychologa, opinia biegłego czy obdukcja lekarska. Policja nie będzie miała prawa odmówić przyjęcia zgłoszenia o przestępstwie seksualnym, uniemożliwiono również wycofania zgłoszenia w wyniku ugody pozasądowej.
Zainteresowanych sytuacją kobiet w innych państwach azjatyckich zapraszamy do lektury transkryptu z debaty „Azjatyckie kobiety w XXI wieku – Indie, Chiny, Japonia, Tajlandia, Laos oraz Birma” Odnośnik bezpośrednio do pliku PDF